İstihbarat Kelimesinin Etimolojisi

Bir çocuğunuz olsa en güzel ismi seçmeye çalışırsınız . Bilirsiniz ki isim önemlidir, yazgı gibidir. İsmin anlamı , çocuğun anlamı olur çıkar...

Büyük sultanlardan , liderlerden seçeriz çoğu zaman çocuğumuzun ismini. Onun gibi yiğit, cesur olsun yada onun kadar güzel zeki olsun isteriz.

Bir çocuğa gösterilen bu özenin kat kat fazlası bir devlete de gösterilir , gösterilmelidir de !



İstihbaratın ülkenin ayakta durmasını sağlayan temel yapı taşlarında olduğunu düşünürüm. Ve o istihbaratın nasıl yapıldığını yine ismi ile anlayabileceğimizi düşünürüm.

"İstihbarat" kelimesi Arapça kökenlidir. Yeni öğrenilen haber ve bilgi anlamına gelen "İstihbar" kelimesinden türemiştir. Bu kelime içinde yine Arapça kökenli olan "Haber" kelimesi temel oluşturmaktadır.

Arapça, kelimeler ve fiiller yeni kelimeler türetilmesine çok elverişlidir. Örneğin haber kelimesinden türemiş, ihbar, muhbir, muhaberat, bihaber gibi sözcükler bulunmaktadır. Burada ihbar kelimesi "ele verme" muhbir kelimesi de "ihbarcı" gibi, toplumsal alanda olumsuz çağrışımlar barındıran sözcüklerdir. Bu etimolojik yapının da işaret ettiği üzere, istihbarat kelimesi Türk halkı tarafından saygınlıkla karşılanmamıştır.

Öte yandan, İngilizce konuşan Anglosakson toplumlarda, istihbarat kelimesinin karşılığı intelligence kelimesidir: Örneğin ABD'de Central Intelligence Agency (CIA) İngiltere'de Military Intelligence (MI). Bu kelime zeka , akıl, bilgi, gibi anlamlara da gelmektedir. Bu ülkelerde, kelimenin etimolojisi ile ilişkili olarak istihbarat, entelektüel bir faaliyet olarak algılanır.

Rusya ve diğer bazı Slav kökenli ülkelerde, güvenlik kelimesi istihbarat faaliyetlerinde kilit kelimedir. Örneğin eski KGB örgütünün açılımı, "Devlet Güvenlik Komitesi" dir. Diğer eski Doğu bloğu ülkelerinde de, istihbarat kuruluşları adlandırılırken güvenlik sözü tercih edilmiştir. Bu tercihte hep dış tehlike veya tehdit psikolojisi etkili olmuştur.

Bu bilgiler ışığında son bir not daha aktarayım. Bugünkü istihbarat teşkilatımız MİT'in ilk adı MAH ( Milli Amele Hizmeti) dir. Yani daha Türkçe'si Milli Görev Teşkilatı'dır.

Bu yazıyla , ilgilenene çok detay ilgilenmeyene ilginç bir içerik sunduğumu sanıyorum.

(Kaynakça: Mit'in Gizli Tarihi - Tuncay Özkan)