Elif Şafak - Aşk Kitap Yorumum

Elif Şafak'ın Aşk isimli romanı Ella Rubinstein'ı tanımamızla başlıyor . Ella kırklı yaşları bitirmeye yaklaşmış , üç çocuk annesi evli bir Amerikalı hanımdır . Evliliğinde uzunca süredir ciddi problemler yaşıyor olsa da kendisini bu sorunları adeta görmemesi gerektiğine inandırmış bir karakterdir . Eşi onu aldatıyordur ve Ella bunu bilmesine rağmen fark etmezlikten gelmektedir . O kendini daha çok çocuklarının bakımına , evinin işlerine , büyük kızının aniden ortaya çıkan evlilik hayalleri ile mücadeleye adamıştır . Kısacası yaşamın ona getirdiği koşuşturmaca içerisinde kendini unutmuş , belirli görevlerinin bilincinde robot gibi yaşamı olmuştur .

Ta ki eline Aşk Şeriatı isimli kitap geçinceye dek !

Ella Rubinstein bir şeyler üretmek , faydalı olmak adına , çokta önemli bir görev olmayan ama onu yeterince motive edecek olduğuna inandığı bir işe başlamıştı . Bir yayın evinde kitap eleştirmeni asistanının asistanı olmuştu . İlk görevi ise Aşk Şeriatı isimli yeni çıkmış olan bir kitabı okuyup hakkında rapor hazırlamaktı . Kitabın yazarı A.Z. Zahara'ydı . Hakkında hiçbir bilgi bulunmamaktaydı ve kitabını yayınlanması için Amsterdam'a el yazısı halinde postalamıştı . Kitabın konusu ise Mevlana ve Şems Tebrizi'nin ilahi aşkıydı.

İşte Elif Şafak'ın Aşk isimli romanını okumaya başladığınız an , o an oluyor . Şems Tebrizi'nin Bağdat'ta gönüldaşını bulmak için yaşadığı imtihana , yolculuğuna , Konya'ya varışına , orada kimlerce sevilip kimlerce sevilmediğine şahit oluyorsunuz . Mevlana ile karşılaşmalarına , o evde yaşananlara şahit oluyorsunuz . Ahalinin Mevlana ile Şems'in dostluklarını anlamamasına , çekememesine hatta tuzaklar kurmasına şahit oluyorsunuz .

Şemsi , Mevlana'yı , Kimya'yı , Alaattin'i , Sultan Veled'i tanıyorsunuz .

Onları tanırken yolculuğa beraber çıktığınız Ella Rubinstein'dan kopmuyorsunuz elbette . Ella Aşk Şeriat'ı isimli kitabın raporunu hazırlamak yerine , A.Z. Zahara ile yazışmaya onu tanımaya başlıyor . Elindeki kitap hayatını değiştiriyor ve an geliyor birbirlerine aşklarını anlatacak kadar yakınlaşıyorlar .


&   &         &      &

Bu kısma kadar doğal bir kitap özeti şeklinde anlattım Aşk'ı . Şimdi ise kitabı okurken hissettiklerim ve düşündüklerimden notlarda sıra .

Öncelikle bahsetmek istediğim konu daha öncede yazmış olduğum Bab-ı Esrar ve Aşk çakışması . Birbirlerine çok yakın zamanda çıkan bu iki kitap , çok benzer özellikleri ile aynı konuyu işlemekte . Ahmet Ümit İzmir'de bir söyleşi de bu konu hakkında birkaç kelam etmiş bende blogumuza not etmiştim .  Ancak bir diğer yandan da her iki kitapta birbirinin alternatifi olamayacak kadar değerli diyebilirim . Hani bunu okudum , diğerini okumasam da olur demek çok zor . Mutlaka her ikisinden de alacağınız tadlar çok farklı .

Bu iki kitap arasında en bariz farklılık ise Şems Kimya Alaattin aşk üçgenine dair . Elif Şafak Aşk'yla Kimya'nın Şems ile evlenmek istediğini , Alaattin'in karşılıksız bir tutkuyla Kimya tutkun olduğunu anlatıyor .

Ahmet Ümit'in Bab-ı Esrar'ın da ise Kimya ile Şems bir tür zorunluluktan evlendiriliyor ve evlilikleri sonrasındaki günlerden bir gece Şems Alaattin ile Kimya'yı beraber görüyor . Onlar izlendiklerini fark ediyorlar ve kimselere görünmeden Kimya eve geri geliyor . Ama Kimya ile Alaattin'i gören Şems'tir ve Kimya'yı boğarak öldürmüştür .

İzmir'de ki söyleşisinde Ahmet Ümit bu konuda edindiği bilgilerinin , Şems'in aslında Kimya'ya baktığını , o bakışlar dilinin büyüyüp boğulduğunun yazdığını söylemiştir . Kaynak olarakta Mevlana'nın torunlarının eserlerini göstermektedir .

Sonuç itibari ile her iki kitap da bir romandır ve hikayenin bütünlüğü açısından öz değiştirilmeden , şekilde oynanması normaldir . Ancak bu konuda anladığım çok da kesin bilginin bulunmadığıdır .

Bu iki kitap arasındaki bir diğer farklılık ise Bab-ı Esrar ana zaman olarak günümüzü seçmiştir . Yani kitabı okurken daha çok bugünkü zamanı yaşıyorsunuz . Ana karakterin rüyalarında , hayallerinde o geçmiş dönemlere gidiyorsunuz . Aşk'ta ise ana zaman geçmiş dönemler oluyor . Dolayısıyla Sufilik ile ilgili daha derin içerik barındırdığını söyleyebilirim .

Son olarak şöyle bir farklılık sezdim . Bab-ı Esrar'ın Şems Tebrizi'si daha kahraman gibi bir hali var . İşlediği bir cinayeti dahi adalet için yaptı diyebiliyorsunuz . Bu ancak romanlarda kahramanlar için düşünülen bir yaklaşımdır . Aşk'ta ki Tebrizi ise daha çok kuralları yıkan , düzeni bozan , huzursuzluk yaratan biri olarak tasvir edilmiş . Doğruluk payı olsa da Aşk'ı bitirdikten sonra Şems Tebrizi'ye Bab-ı Esrar'da hissettiğim o büyük kahramanlık hissini hissetmedim .

Bab-ı Esrar ve Aşk benzerliğine yönelik söyleyeceklerim bunlardan ibaret . Madem ki başlık Elif Şafak Aşk o zaman daha çok ondan bahsetmek gerek . Şimdi de kitapta anlatılan küçük bir hikayeyi  paylaşmak isterim :

"İki seyyah bir şehirden diğerine gidiyormuş . Derken yollarının üstüne taşkın bir dere çıkmış. Tam karşıya geçecekler , az ötede korkudan tir tir titreyen , yapayalnız ve gencecik bir kadın görmüşler . Adamlardan biri hemen kadına yardıma koşmuş . Onu sırtına almış , suyu öylece aşmış . Sonra kadını derenin öte yakasında yere bırakıp , iyi günler diyip yola koyulmuş .

Ancak yolun kalan kısmında öteki seyyahın ağzını bıçak açmamış . Suratından düşen bin parça . Somurttukça somurtur olmuş . Birkaç saat böyle surat astıktan sonra suskunluğunu bozup şöyle demiş : "Ne demeye kadına yardım ettin ? Birde üstelik ona dokundun . Seni ayartabilirdi ! Baştan çıkarabilirdi ! Erkekle kadın böyle temas etsin olacak iş mi ? Ayıp yahu olmaz bize yakışmaz ! "

Kadını sırtında taşıyan seyyah sabırla gülümsemiş : "İyi de dostum ben o genç kadını derenin karşısına geçirip orada bıraktım , sen ne demeye hala taşırsın ?"

&        &          &           &

(Sayfa 332)

Kitabın en etkileyici bölümlerinden olan 332. sayfadan kısa bir kesit :

"Hepiniz tebrik ederim ! Bize muhteşem bir gece yaşattınız , ayin içime işledi !

Rumi nezaketle teşekkür etti . Öteki dervişler de onu izledi . Sazendeler ayaklanıp bir araya geldiler ve hükümdarı hürmetle selamladılar . Keyhusrev'in yüzü keyiften ışıl ışıldı . Muhafızlardan birine işaret etmesi ile adamın ona mor kadife keseyi uzatması bir oldu . Keyhusrev kesenin içinde ne çok çil altın olduğunu hepimize göstermek için elinde şöyle bir tartıp hoplattıktan sonra keseyi sahneye fırlattı . Seyirciler takdirle ve minnetle alkışladı . Hükümdarımız ne kadar cömertti !

Yaptığı işten memnun , kendinden emin bir halde Keyhusrev meydana sırtını dönüp kafilesiyle beraber çıkış yolunu tuttu . Ama daha birkaç adım atmıştı ki az evvel sahneye fırlattığı kese aynen havadan uçarak ayaklarının dibine düşüverdi !"

&          &             &          &

Facebook profil iletimde bu kitabı okumuş olanlardan görüşlerini rica etmiştim . İlgilenip yazan arkadaşlarımdan Müge'nin dediklerini de paylaşmak gerek :



"Ben çok beğendim,insanın aslında bazı şeylerin farkında olmadığını bu kitapta anladım diyebilrim,eğer okumadıysanız AŞK'ın hemen ardından TANRININ DOĞUM GÜNÜ'nü okumanızı tavsiye edicem size,tamamlayıcısı gibi..."

&            &          &                &

Son olarakta kitaba dair ufak bir eleştirim olacak ; konusu ile kapak uyumunun tam olmadığını düşünmekteyim . Zaten sonraki baskılarında pembe kapağa alternatif olarak koyu gri kapak da çıkarıldı ancak yinede kapaktaki yaprak figürünün , içeriği çok da net taşıyamadığını düşünüyorum .